Osobowość schizoidalna

W

Od razu zaznaczam, że moja wiedza na ten temat ma charakter czysto praktyczny i osobisty, nie przeczytałem wszystkiego, co być może powinienem, i nie uważam się za żadnego eksperta. Piszę po to, żeby wyrzucić z siebie subiektywne wyobrażenia z szansą na ich skorygowanie jeśli są błędne.

Różne źródła dot. osobowości schizoidalnej, zarówno fachowe jak i naturalne (fora, blogi) zwracają uwagę, pokazują jej dwoistą naturę. Z jednej strony pojawia się obraz niewrażliwego, zdystansowanego, zimnego osobnika, z drugiej zamkniętego nadwrażliwca.

Mam zdiagnozowaną o.s. (niejednokrotnie), nie pamiętam kiedy i dlaczego sięgnąłem po teksty dotyczące SPS - sensory processing sensitivity - wysokiej reaktywności/wrażliwości układu nerwowego, opisywanej częściej pod szyldem HSP - highly sensitive person. Znalazłem w nich bardzo dobre wyjaśnienia moich doświadczeń i odczuć, niecałkowicie, ale jako świetne uzupełnienie do wiedzy o osobowości schizoidalnej. Nie mam najmniejszych wątpliwości, że oba zjawiska mnie dotyczą.
SPS odpowiedzialna jest za intensywniejszy odbiór bodźców fizycznych i psychicznych, silniejsze reakcje automatyczne na bodźce, głębsze ich przetwarzanie przez mózg, a w konsekwencji przeciążenie i wyczerpanie układu nerwowego pod wpływem zbyt silnego bombardowania bodźcami. Źródła dotyczące SPS podają, że rozwój dzieci z tą cechą jest znacznie bardziej uzależniony od wpływu warunków środowiskowych - ich "jakości" względem wyostrzonej wrażliwości. Moje zrozumienie o. schizoidalnej i mojego własnego funkcjonowania jest takie, że fundament o.s stanowi dominacja mechanizmów obronnych prowadzących do wycofania, oddzielenia, zdystansowania niepożądanych, "kłopotliwych" wpływów i psychicznych procesów. Jak sądzę osobowość schizoidalna wykształca się jako mechanizm odcinający, dystansujący od przykrych wrażeń płynących z nieznośnego środowiska. U osób z SPS silniejsze są reakcje emocjonalne i wyostrzona empatia, współodczuwanie, co sprawia, że dla "normalnych" HSP kontakt z ludźmi bywa obciążający, a przy dużym nasileniu cechy może być, jak sądzę, na tyle nie do zniesienia, że kwalifikuje się do "przycięcia" przez mechanizmy obronne i prowadzi do spłyconej emocjonalności i unikania kontaktu z ludźmi. Silne emocje nie są mi całkowicie obce ale zawsze gdy się przedostają przez obronę przyjmują postać nieprzyjemnego paraliżu, nawet gdy są to emocje teoretycznie pozytywne. Dostrzegam też zmienność w czasie, są u mnie okresy gdy nadwrażliwość jest silniejsza i takie gdy dominuje schizoidalny dystans. Bywa, że w wyniku rozdrażnienia i zmęczenia po prostu przełączam się w tryb bardziej schizoidalny.
To dobry temat do przeprowadzenia badań, nie trafiłem na żadne odnoszące się bardziej szczegółowo do konsekwencji wysokiej SPS, które potwierdzałyby lub zaprzeczały takiemu scenariuszowi.
Przeglądając różne źródła na temat obu zjawisk natrafiłem na wiele opisów, które można przypisać obu, osoby opisujące doświadczenia pod jedną etykietą mogłyby równie dobrze pisać je i pod drugą. O ile SPS jest zjawiskiem dość jasnym, obecnym w pewnym stopniu w kulturze i psychowiedzy, to źródła dotyczące osobowości schizoidalnej wydają mi się dość marne, bywa, że są ze sobą sprzeczne, a główne pozycje, na które powołują się nowsze artykuły, są mocno osadzone w patologizującej mentalności czasów "Lotu nad kukułczym gniazdem". Artykułem, który chyba najlepiej łączy oba zjawiska, jaki znalazłem, sugerując że stanowią jedną ciągłość, jest artykuł Nancy McWilliams "Some Thoughts about Schizoid Dynamics". Nie jestem przekonany do traktowania obu zjawisk jako jednej ciągłości, ale myślę że się nakładają i uzupełniają.
Nie jestem w stanie, z mojej perspektywy, zweryfikować obrazu przedstawiającego osoby z o.s jako pozbawione emocji i całkowicie niezainteresowane środowiskiem, w którym żyją. Takie podejście ma chyba główne źródło w starszych pracach teoretyków psychowiedzy (T. Millon), przedstawiających model "czystej" o.s. Natrafiłem na głosy osobników schizoidalnych, którzy utożsamiali się z takim obrazem, ale również na twierdzenia, że za o.s. zawsze stoi nadwrażliwość a kwestia leży w sile działania mechanizmów obronnych. Nie wykluczam, że za wykształceniem o.s. stoją różne przyczyny.

Dorzucam parę tekstów w temacie z linkami do źródeł dot. o.s.
http://www.schizoids.fora.pl/dyskusje-ogolne,4/osobowosc-schizoidalna,2.html